Budowa internatu w Guérin-Kouka (Togo)

W regio­nie Guérin-Kouka, na pół­no­cy Togo, bra­ku­je szkół, zwłasz­cza zawo­do­wych, któ­re mogą przy­go­to­wać do pra­cy. Tu nie ma prze­my­słu, jest tyl­ko rol­nic­two. I to wciąż jesz­cze upra­wia­ne moty­ką. Jeśli się orze – to zaprzę­giem z wołem. Upra­wia się kuku­ry­dzę, orzesz­ki ziem­ne, yamy. Hodu­je się kozy, bara­ny, kury. Z pra­cą w regio­nie jest tra­ge­dia: łatwiej poli­czyć tych, co mają pra­cę niż tych, co nie mają.

Wszy­scy chcą się uczyć

Rodzi­ce tra­dy­cyj­nie zatrzy­my­wa­li dzie­ci w domu, bo bra­ko­wa­ło rąk do pra­cy w polu. Teraz się to zmie­nia. W wie­lo­dziet­nych rodzi­nach ojciec wybie­ra jed­no dziec­ko, któ­re pój­dzie dalej niż tyl­ko pod­sta­wów­ka. Nie­licz­ni docho­dzą do lice­ów, któ­re są bar­dzo przepełnione.

Pod­sta­wów­ki zresz­tą też. Gdy nauczy­ciel ma 80 dzie­ci w kla­sie, nie da rady ich nicze­go nauczyć. Cią­gle bra­ku­je szkol­nych budyn­ków, a te, któ­re są, bar­dzo szyb­ko się zapeł­nia­ją. Bo tu wszyst­kie dzie­ci chcą się uczyć.

W domu: pusto

Domy budo­wa­ne są albo w tra­dy­cyj­nym sty­lu (okrą­głe, pokry­te sło­mą) lub nowo­cze­sne (kwa­dra­to­we, kry­te bla­chą). W środ­ku nie ma nic: tyl­ko mata na spa­nie, od jed­nej ścia­ny do dru­giej prze­wie­szo­ny sznu­rek na ubra­nia. W kącie miski i garn­ki – kuch­ni nie ma, gotu­je się na zewnątrz, na kamie­niach. Rzad­ko kie­dy w domu jest łóż­ko. Jedze­nie sta­wia się na zie­mi. W domach nie ma prą­du, któ­ry jest tyl­ko w mieście.

Dziu­ry przodków

Wody bra­ku­je, wszy­scy cho­ru­ją i mają paso­ży­ty. Popu­lar­ne są tzw. dziu­ry przod­ków, czy­li kopa­ne doły, gdzie zbie­ra się woda. Te źró­dła są bar­dzo zanie­czysz­czo­ne. Nawet jeśli we wsi jest stud­nia (a nie zawsze jest), to i tak trze­ba do niej iść 2–3 km. Cho­dzą kobie­ty i dzie­ci. Sze­ścio­lat­ki i star­sze noszą wodę na gło­wach, a młod­sze dosta­ją pusz­ki do ręki.

Dzie­ci mają tu cięż­ko. Wie­le nie cho­dzi do szko­ły. Jeśli opusz­cza­ją naukę, to zawsze ze wzglę­du na brak pie­nię­dzy. Sie­ro­ta­mi czy pół­sie­ro­ta­mi zaj­mu­je się dal­sza rodzi­na, ale gdy w domu panu­je bie­da, to dziec­ko jest tyl­ko cię­ża­rem. Do jedze­nia coś dosta­nie, ale do szko­ły nie ma za co posłać.

Dzie­ci pra­cu­ją: noszą wodę, pasa­ją bydło, pra­cu­ją w polu.

Śpią na lekcjach

Do szko­ły przy­cho­dzą zmę­czo­ne i głod­ne. Naj­czę­ściej idą się uczyć z pustym brzu­chem. W ław­kach śpią, sie­dząc stło­czo­ne jak sar­dyn­ki w puszce.

Je się tu bar­dzo skrom­nie. Raz dzien­nie – gęsty napój z mąki. Jeśli ludzie mają, to doda­ją cukier. Na dru­gi posi­łek z tej samej mąki robi się bui, gesty kle­ik, któ­ry się je z ostrym sosem z suszo­nych ryb. Mię­so jest bar­dzo rzad­ko. Ubo­ga w war­to­ści odżyw­cze die­ta powo­du­je gło­do­we „brzusz­ki” u dzie­ci. Na pół­no­cy kra­ju zda­rza­ją się okre­su gło­du, spo­wo­do­wa­ne prze­dłu­ża­ją­cą się porą suchą. Ludzie jedzą wte­dy wszyst­ko, co mają, tak­że ziar­na na wysiew, i zaczy­na się głód.